“Ból szyi” definiuje się jako nieprzyjemne doznanie czuciowe (fizyczne) i emocjonalne, które jest związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek w obszarze szyi od linii karkowej górnej do kręgosłupa łopatkowego, któremu potencjalnie towarzyszy ból głowy, barku i/lub ramienia (patrz Rysunek 1). Dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa są na 4 miejscu w grupie dolegliwościach bólowych układu mięśniowo-szkieletowego. Około 70% populacji odczuwa dolegliwości z powodu bólu lub sztywności odcinka szyjnego kręgosłupa, które mogą mieć wpływ na czynności dnia codziennego.
Dla przykładu warto wskazać, iż 20% populacji Holandii odwiedza lekarza lub fizjoterapeutę. Co ciekawe wśród światowej populacji od 50 do 85% chorych zgłasza nawrót dolegliwości bólowych lub utrzymywanie się ich przez okres 5 kolejnych lat. Dla przeciwwagi można wskazać, iż dolegliwości bólowe przeważnie zmniejszają się o 45 % w ciągu 6 tygodni od powstania pierwszych dolegliwości bólowych.
Rysunek 1
Źródło: https://www.kngf2.nl/binaries/content/assets/kennisplatform/onbeveiligd/guidelines/neck_pain_practice_guidelines_2016.pdf
4 stopniowa procedura klasyfikacji pacjenta
W leczeniu bólu szyi w bardzo wyraźny sposób można oddzielić rolę lekarza i rolę fizjoterapeuty, co idealnie odzwierciedla procedura przedstawiona poniżej. W zależności od objawów dolegliwości bólowych każdy z pacjentów poddanych badaniu powinien zostać zakwalifikowany do jednego z poniżej z wymienionych stopni:
Stopień pierwszy: Są to dolegliwości bólowe w obszarze zaznaczonym na Rysunku 1, które nie dają objawów i oznak świadczących o poważnych zaburzeniach strukturalnych i nie sprawiają problemów w czynnościach dnia codziennego.
Stopień drugi: Są to dolegliwości bólowe w obszarze zaznaczonym na Rysunku 1, które,nie dają objawów i oznak świadczących o poważnych zaburzeniach strukturalnych, ale sprawiają problemy w czynnościach dnia codziennego.
Stopień trzeci: Są to dolegliwości bólowe bez poważnych zmian strukturalnych i objawów zagrażających życiu, ale z objawami neurologicznymi mogącymi być powodem przepukliny w odcinku szyjnym lub stenozy, oraz o cechach charakterystycznych w postaci:
- zaburzeń czucia (hipoestezja- niedoczulica lub hiperestezja-przeczulica),
- zmniejszenia odruchów ścięgnistych,
- osłabienia siły mięśniowej.
Stopień czwarty: Są to dolegliwości bólowe z oznakami i objawami świadczącymi o poważnych zmianach strukturalnych tj. złamanie, kręgozmyk, uszkodzenie rdzenia kręgowego, infekcje, nowotwór, choroby ogólnoustrojowe (zapalne artropatie).
Proces diagnostyczny
Fizjoterapeuta lub lekarz powinien przydzielić pacjenta do stopnia 1, 2, 3 albo 4. Po wykluczeniu stopnia 4 pacjent jest przydzielany do odpowiedniej terapii u fizjoterapeuty, a pacjenci ze stopniem 4 powinni zostać skierowani do lekarza.
W trakcie diagnozy fizjoterapeuta powinien ustalić wystąpienie następujących zmiennych:
- okres trwania bólu (do 6 tyg. bądź dłużej)
- ograniczenia zawodowe i dnia codziennego będące skutkiem odczuwania bólu
- ustalenie związku przyczynowego pomiędzy bólem a trybem pracy czy stylem życia.
Diagnoza przeprowadzona przez fizjoterapeutę powinna zakończyć się konkluzją w przedmiocie występowania bólu jako dolegliwości lub choroby tj. radikulopatia szyjna.
Występowanie objawów 3 stopnia klasyfikacji
Objawy charakterystyczne dla 3 stopnia klasyfikacji to:
- zmniejszenie odruchów ścięgnistych,
- zmniejszenie siły mięśniowej,
- zaburzenie czucia.
W celu potwierdzenia czy dany przypadek pacjenta powinien zostać zakwalifikowany do 3 stopnia z klasyfikacji, należy wykonać Test Spurlinga i/lub trakcji /dystrakcji. Jeżeli jeden lub oba testy zakończą się wynikiem pozytywnym wówczas klasyfikacja powinna zostać umiejscowiona w 3 stopniu.
Dodatkowo jeśli ww. testy nie przynoszą jednoznacznej diagnozy wówczas fizjoterapeuta może wykonać dodatkowe testy na splot ramienny / nerw pośrodkowy w celu wykluczenia bólu szyi. Standardowo zaleca się również zbadanie kręgosłupa piersiowego i obręczy barkowej.
Czerwone Flagi – niebezpieczeństwa
Leczenie:
Terapie potwierdzone badaniami:
- mobilizacje stawowe
- manipulacje stawowe
- ćwiczenia fizyczne
Terapie potwierdzone badaniami w mniejszym stopniu (nie przewyższaja one leczenia placebo)
- suche igłowanie
- laser niskiej częstotliwości
- kołnierz szyjny
Czynniki prognostyczne opóźnionego powrotu do zdrowia:
1) podstawowe
- przebyte choroby układu mięśniowo-szkieletowego
- regularna jazda na rowerze
- lęk związany z bólem i wywołany przez niego stres
- starszy wiek
- bierny styl życia
2) związane z pracą
- wcześniej przebyte choroby związane z dolegliwościami odcinka szyjnego
- przeciążenie pracą (za dużo zadań i zajęć w pracy)
- tryb pracy (siedzący, stojący, zmienny)
3) związane z przebytym urazem
- hiperalgezja (nadwrażliwość na zimno)
- bierny styl życia
- stres pourazowy
- katastrofizm
- depresja
Wnioski:
- Terapia manualna w krótszym czasie niż ćwiczenia pozwala zredukować ból w odcinku szyjnym.
- Ćwiczenia pomagają również uporać się z bólem w odcinku szyjnym kręgosłupa.
- Ćwiczenia i terapia manualna mają wpływ na niepełnosprawność.
- Czynniki tj.: długotrwały stres, brak wsparcia społecznego, lęk czy depresja mają wpływ na dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa.
Bibliografia
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34980079/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32035569/